ກ່ອນໜ້າທີ່ມີເຫດການທີ່ ໜຸ່ມຢູ່ທີ່ແຂງຈໍາປາສັກ ເສຍຊີວິດຂະນະທີ່ ເຕະບານຢູ່ຊື່ໆກະເສຍຊີວິດ ເມື່ອວັນທີ 20 ມີນາ 2018 ທີ່ເມືອງປາກເຊ ແຂວງຈໍາປາສັກ ຍ້ອນຫົວໃຈລົ້ມເຫຼວ ເກີດຈາກການພັກຜ່ອນບໍ່ພຽງພໍ (ນອກເດີກ) ແລ້ວຝືນຕົວເອງເກີນໄປ ຈົນສຸດທ້າຍກໍ່ຕ້ອງຈົບຊີວິດແບບນີ້.
ຫຼ້າສຸດ ໃນວົງການບານບ້ວງ ເອັນບີເອ ຂອງທີມສໍາຮອງ (NBA G-League) ເກີດເຫດເສົ້າຂຶ້ນມາ ເມື່ອວັນທີ 26 ມີນາ ທີ່ຜ່ານມາ ພາຍຫຼັງທີ່ ຊິກ ອັບຊໍ ນັກບານບ້ວງຂອງທີມ ແກຣນ ຣາປິດ ໄດຟ ທີມສໍາຮອງຂອງ ທຣອຍ ພິສຕັນ ທີມໃນລີກເອັນບີເອ ລົ້ມກາງສະໜາມ ກ່ອນຈະສິ້ນໃຈໄປຢ່າງໜ້າຕົກໃຈທາມກາງແຟນບານເຕັມສະໜາມ.
ຕາມການລາຍງານຂອງສື່ຕ່າງປະເທດບອກວ່າ: ເຫດການອັນສຸດເສົ້າດັ່ງກ່າວ ເກີດຂຶ້ນໃນໄລຍະເກມທີ 2 (ຄໍເຕີທີ 4) ເຊິ່ງເຫຼືອເວລາອີກພຽງ 1 ນາທີ ກໍ່ຈະຈົບການແຂ່ງຂັນ, ເຊິ່ງຄະແນນໃນຕອນນັ້ນ ແກຣນ ຣາປິດ ຂຶ້ນນໍາ ລອງ ໄອສ໌ແລນ ເນັດສ໌ 100-97, ແຕ່ຈັງຫວະທີ ເນັດສ໌ ກໍາລັງຄອມເກມບຸກຂຶ້ນມານັ້ນ ຊິກ ອັບຊໍ ຜູ້ຫຼິ້ນຂອງ ຣາປິດ ທີ່ກໍາລັງຕັ້ບຮັບ ຢູ່ໆກໍ່ລົ້ມລົງກາງສະໜາມ ກ່ອນທີ່ຜູ້ຕັດສິນຈະຢຸດການແຂ່ງຂັນ ໃຫ້ທີມແພດມາເບິ່ງອາການເປັນການດ່ວນ, ແຕ່ສຸດທ້າຍກໍ່ຊ່ວຍຊີວິດລາວໄວ້ບໍ່ທັນ ຄາດວ່າອາດເກີດຈາກອາຫານຫົວໃຈລົ້ມເຫຼວ.
(ມີຄລິບ)
ສະຖິຕິການເສຍຊີວິດກ່ຽວກັບພະຍາດຫົວໃຈ ຂອງນັກກິລາທົ່ວໂລກມີເຖິງ 1:100.000-200.000 ຫລື ໃນນັກກິລາ 100.000-200.000 ຄົນ ຈະມີຜູ້ເສຍຊີວິດຈາກພະຍາດຫົວໃຈ 1 ຄົນ (ຕົວເລກນີ້ມີການປ່ຽນແປງຕາມແຕ່ລະປີແລະຕາມແຕ່ລະຂໍ້ມູນທີ່ໄດ້ເກັບສະຖິຕິມາ)
1. ສາເຫດ
- ໃນກຸ່ມອາຍຸ ຫລາຍກວ່າ 35ປີ ພົບວ່າ 80% ເປັນພະຍາດໂຣກຫລອດເລືອດຫົວໃຈຕີບຕັນ ຊຶ່ງເປັນຜູ້ທີ່ມີພະຍາດຫລອດເລືອດຫົວໃຈຢູ່ແລ້ວ ແຕ່ບໍ່ເຄີຍຮູ້ມາກ່ອນ ສ່ວນສາເຫດອື່ນກໍຄືກັບຄົນກຸ່ມອາຍຸນ້ອຍ 35ປີ ດັ່ງຂໍ້ຕໍ່ໄປ
- ໃນກຸ່ມອາຍຸ ນ້ອຍກວ່າ 35ປີ ມີຄວາມຜິດປົກກະຕິຂອງກ້າມຊີ້ນຫົວໃຈແບ່ງອອກເປັນ 3 ກຸ່ມຫລັກເຊັ່ນ ກ້າມຊີ້ນຫົວໃຈຫນາ, ກລຸ່ມທີ່ມີຫລອດເລືອດຫົວໃຈຜິດປົກກະຕິເຊັ່ນ ອອກຜິດຕຳແຫນ່ງ ແລະກຸ່ມຫົວໃຈເຕັ້ນຜິດຈັງຫວະ
2. ສ່ວນກົນໄກ ທີ່ຄົນສ່ວນຫລາຍເຊື່ອວ່າການອອກກຳລັງກາຍມີຜົນທີ່ເຮັດໃຫ້ຜູ້ປ່ວຍທີ່ມີພະຍາດຫລອດເລືອດຫົວໃຈຕີບຕັນຢູ່ແລ້ວ ເສຍຊີວິດນັ້ນ ມີດັ່ງນີ້
- ເມື່ອອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ຫລິ້ນກິລາ ຫົວໃຈຕ້ອງການເລືອດໄປລ້ຽງຫລາຍຂຶ້ນ ແຕ່ຫລອດເລືອດທີ່ມີການຕີບຕັນຢູ່ແລ້ວ ບໍ່ສາມາດສົ່ງເລືອດໄປລ້ຽງພຽງພໍ ຈຶ່ງເກີດການຂາດເລືອດ ກ້າມຊີ້ນຫົວໃຈຕາຍ ຫລືຫົວໃຈເຕັ້ນຜິດຈັງຫວະ
- ຄວາມດັນທີ່ສູງຂຶ້ນໃນຂະນະທີ່ອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ຫລິ້ນກິລາ ສົ່ງຜົນໃຫ້ຄາບໄຂມັນທີ່ເກາະຢູ່ຕາມຜະຫນັງຫລອດເລືອດມີການຍະອອກ (ແຕກ) ແລ້ວເກີດລີ່ມເລືອດມາຕັນຫລອດເລືອດຫົວໃຈທີ່ຕຳແຫນ່ງນັ້ນແບບກະທັນຫັນ
(ລິ່ມເລືອດ Thrombus ຫລື Clot blood ແມ່ນເລືອດທີ່ແຂງຕົວເປັນກ້ອນຄ້າຍວຸ້ນ)
- ເກີດຫລອດເລືອດຫົວໃຈຫົດຈັງ(ເກັງ)ໃນຕຳແຫນ່ງທີ່ມີຮອຍຕີບເກົ່າ ເຮັດໃຫ້ເລືອດໄຫລຜ່ານໄປບໍ່ໄດ້ ຫລື ໄປບໍ່ພຽງພໍ
- ສຸດທ້າຍ ຜູ້ເສຍຊີວິດ ມັກຖືກລົງຄວາມເຫັນວ່າເສຍຊີວິດຈາກພາວະຫົວໃຈລົ້ມເຫລວ ຊຶ່ງຄວາມຈິງແລ້ວ ຫົວໃຈລົ້ມເຫລວເປັນຜົນຈາກການເກີດພາວະບາງຢ່າງ ທີ່ສົ່ງຜົນໃຫ້ຫົວໃຈເຮັດວຽກບໍ່ໄດ້ ເຊັ່ນ ຫລອດເລືອດຫົວໃຈຕັນສົ່ງຜົນໃຫ້ກ້າມຊີ້ນຫົວໃຈຕາຍ ແລ້ວຫົວໃຈເຮັດວຽກບໍ່ໄດ້ ຫລື ຫົວໃຈເຕັ້ນຜິດຈັງຫວະຊະນິດຮຸນແຮງຈົນບີບເລືອດບໍ່ໄດ້
ນອກຈາກນັ້ນ ທອມ ຣິດດິງຕັນ ຜູ້ຊ່ຽວຊານເລື່ອງຫົວໃຈ ຈາກໂຮງຫມໍຊື່ດັງໃນ ນິວຢອກ ປະເທດອາເມຣິກາ ໃຫ້ຄວາມເຫັນເຖິງອາການທີ່ເຮັດໃຫ້ນັກກິລາໄວຫນຸ່ມທີ່ຮ່າງກາຍແຂງແຮງ ເສຍຊີວິດຢ່າງກະທັນຫັນຄື ອາການທີ່ເອີ້ນວ່າ Hypertrophic Obstructive Cardiomyopathy (HOCM) ເປັນກຸ່ມອາການຜິດປົກກະຕິຂອງຫົວໃຈທີ່ມາຈາກການພັດທະນາຝຶກຝົນຮ່າງກາຍຂອງນັກກິລາ ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວເປັນສິ່ງທີ່ດີ ແຕ່ຜູ້ທີ່ເປັນພະຍາດ HOCM ນັ້ນມີຄວາມຜິດປົກກະຕິຂອງເຊລເຮັດໃຫ້ຜະຫນັງຫົວໃຈທີ່ຮ່າງກາຍສ້າງໃຫມ່ນັ້ນຫນາເກີນກວ່າທີ່ຄວນຈະເປັນ ຍິ່ງຝຶກຮ່າງກາຍຫລາຍຂຶ້ນຍິ່ງເຮັດໃຫ້ອາການຮຸນແຮງຂຶ້ນ ອາດຈະສົ່ງຜົນເຮັດໃຫ້ຜະຫນັງຫົວໃຈຫນາ ແລະ ແຂງເກີນໄປຈົນຢຸດການໄຫລວຽນຂອງເລືອດ ຊຶ່ງເປັນທີ່ມາຂອງພາວະສ່ຽງຄື ຜູ້ທີ່ມີອາການຜິດປົກກະຕິມັກບໍ່ມີອາການສະແດງໃຫ້ເຫັນ ຫລື ຖ້າໂຊກດີກໍອາດຈະມີສັນຍານເຕືອນເຊັ່ນ ຫາຍໃຈຕິດຂັດ ປວດຫນ້າເອິກ ແຕ່ສ່ວນຫລາຍແລ້ວມັກບໍ່ສະແດງອາການໃຫ້ເຫັນ
3. ອາການເຕືອນ
- ເຈັບຫນ້າເອິກ ເວລາອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ຫລິ້ນກິລາ
- ເປັນລົມ ຫມົດສະຕິ ເວລາອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ຫລິ້ນກິລາ ຫລື ຫລັງຈາກ ອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ຫລິ້ນກິລາແລ້ວ (ສຳຄັນຫລາຍ)
- ເມື່ອຍງ່າຍກວ່າທີ່ຄວນຈະເປັນສຳລັບການອອກກຳລັງກາຍລະດັບນັ້ນໆ
- ໃຈສັ່ນຜິດປົກກະຕິ
ຖ້າມີອາການເຫລົ່ານີ້ໃຫ້ຢຸດອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ຫລິ້ນກິລາ ແລ້ວມາພົບແພດຫມໍ
4. ຄຳແນະນຳ
- ໃນຜູ້ທີ່ມີສຸຂະພາບແຂງແຮງດີ ບໍ່ມີພະຍາດປະຈໍາຕົວ ແລະສາມາດອອກກໍາລັງ ຫລືຫລິ້ນກິລາໄດ້ໂດຍບໍ່ມີອາການຜິດປົກກະຕິ ກຸ່ມນີ້ສາມາດອອກກຳລັງກາຍຫລືຫລິ້ນກິລາໄດ້ເຕັມທີ່ໂດຍສັງເກດອາການທີ່ຄວນລະວັງດັ່ງທີ່ໄດ້ກ່າວໄວ້ຂ້າງຕົ້ນ ກັບກວດສຸຂະພາບປະຈຳປີກໍຖືວ່າພຽງພໍ ສ່ວນລະດັບຂອງການອອກກຳລັງກາຍຫລືຫລິ້ນກິລາກໍປະຕິບັດຕາມທີ່ຮ່າງກາຍຮັບໄຫວ ຖ້າ ລະດັບການເຕັ້ນຂອງຫົວໃຈ (Heart Rate: HR) ສູງ ແຕ່ຍັງອອກກຳລັງກາຍຫລືຫລິ້ນກິລາຕໍ່ໄດ້ແບບບໍ່ມີຂໍ້ຫ້າມ ແຕ່ຖ້າມີອາການຜິດປົກກະຕິກໍໃຫ້ຢຸດພັກແລະຫລຸດຄວາມຫນັກລົງ
ລະດັບການເຕັ້ນຂອງຫົວໃຈ (Heart Rate: HR) ມື້ຫນ້າແອດມີນຈະມາອະທິບາຍຕື່ມແບບລະອຽດ
- ຖ້າມພະຍາດປະຈຳຕົວທີ່ມີຄວາມສ່ຽງຕໍ່ຫົວໃຈເຊັ່ນ ເບົາຫວານ ຄວາມດັນເລືອດສູງ ໄຂມັນໃນເສັ້ນເລືອດສູງ ສູບຢາຫລາຍ ຫລື ຜູ້ອາຍຸຫລາຍ ຄວນປຶກສາແພດກ່ອນອອກກຳລັງກາຍ ຫລືຫລິ້ນກິລາໃນລະດັບທີ່ຫນັກ
- ຖ້າມີອາການທີ່ຄວນລະວັງ ຫລື ບໍ່ແນ່ໃຈ ກໍຄວນປຶກສາແພດກ່ອນ
5. ການປະຖົມພະຍາບານເບື້ອງຕົ້ນ ເມື່ອພົບຄົນຫມົດສະຕິ ບໍ່ຫາຍໃຈ ຫລື ຫາຍໃຈຕິດຂັດ ຕ້ອງສັນນິຖານກ່ອນວ່າຄົນເຈັບມີພາວະຫົວໃຈ (ຈະ) ຢຸດເຕັ້ນ ບໍ່ຕ້ອງຈັບຊີບພະຈອນໃຫ້ເສຍເວລາ (ບາງຄົນກໍອາດຈະຈັບບໍ່ຖືກຕໍາແຫນ່ງ) ໃຫ້ໂທຫາຫນ່ວຍກູ້ໄພ ຫລື ລົດໂຮງຫມໍມາຮັບ ຫລື ນໍາສົ່ງໂຮງຫມໍທີ່ໃກ້ຄຽງ ພ້ອມທັງທໍາການໂປ້ມຫົວໃຈ (Cardiopulmonary Resuscitation: CPR) ໃຫ້ຜູ້ປ່ວຍລະຫວ່າງລໍຖ້າຫນ່ວຍກູ້ໄພມາຮັບ ຫລື ລະຫວ່າງນຳຕົວໄປສົ່ງທີ່ໂຮງຫມໍ ຕາມຂັ້ນຕອນຕໍ່ໄປນີ້
- ຈັດທ່າໃຫ້ຜູ້ປ່ວຍນອນຫງາຍ ກົດຫນ້າເອິກຜູ້ປ່ວຍດ້ວຍການວາງສັນມື(ຝາມື) ຂ້າງຫນຶ່ງຢູ່ເຄິ່ງເບື້ອງລຸ່ມຂອງກຸ່ມກະດູກຫນ້າເອິກ ແລະວາງມືອີກຂ້າງຫນຶ່ງທັບປະສານກັນໄວ້ ເລີ່ມກົດຫນ້າເອິກດ້ວຍຄວາມເລິກຢ່າງຫນ້ອຍ 5cm ໃນອັດຕາຄວາມໄວ 100 – 120 ຄັ້ງຕໍ່ນາທີ
- ໃນສ່ວນຂອງການປະຖົມພະຍາບານຂອງແພດ ຫລື ຫນ່ວຍກູ້ໄພສ່ວນຫລາຍຈະໃຊ້ເຄື່ອງກະຕຸກຫົວໃຈໄຟຟ້າອັດຕະໂນມັດ (Automated External Defibrillator, AED) ໃນສ່ວນນັ້ນກໍເປັນເລື່ອງຂອງການປະຖົມພະຍາບານຂອງຜູ້ທີ່ມີປະສົບການໄປ ແອດມີນກໍຂໍອະທິບາຍໃນສ່ວນຂອງການ CPR ເທົ່ານັ້ນ
ຂໍ້ສັງເກດອີກຢ່າງຫນຶ່ງຄື ຄົນທີ່ເປັນລົມທຳມະດາ ແມ່ນມີການຫມົດສະຕິ ແຕ່ມີການຫາຍໃຈຢູ່ ສ່ວນຄົນທີ່ຫມົດສະຕິແລ້ວຫາຍໃຈຕິດຂັດ ຫລື ບໍ່ຫາຍໃຈເລີຍນັ້ນຕ້ອງທຳການ CPR ທັນທີ
6. ສະຫລຸບ
- ການອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ການຫລິ້ນກິລາ ບໍ່ໄດ້ມີອັນຕະລາຍດັ່ງທີ່ຫລາຍຄົນເຂົ້າໃຈຜິດ ແລະ ກໍມີຄຸນປະໂຫຍດຫລາຍກວ່າໃຫ້ໂທດ ຖ້າວ່າອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ຫລິ້ນກິລາໃຫ້ຖືກວິທີ ດ້ວຍການປະເມີນລະດັບຂອງຄວາມເຂັ້ມໃນການອອກກຳລັງກາຍ ຫລື ຫລິ້ນກິລາ ດ້ວຍການວັດຄ່າ (Heart Rate) ຫລື ປະເມີນແບບງ່າຍ ໆ ດັ່ງທີ່ໄດ້ກ່າວມາໃນຂໍ້ 4
- ສ່ວນຄົນທີ່ເສຍຊີວິດຈາກການຫລິ້ນກິລາທີ່ເຫັນຕາມຂ່າວໃນໂທລະທັດ, ວິທະຍຸ, ຫນັງສືພິມ ຫລື ໃນໂລກໂຊຊຽວລ໌ນັ້ນສ່ວນຫລາຍແມ່ນເກີດຈາກສຸຂະພາບຂອງຜູ້ກ່ຽວເອງ ໂດຍສະເພາະຜູ້ທີ່ເປັນພະຍາດຫົວໃຈ ແລ້ວບໍ່ມີການກວດສຸຂະພາບກ່ອນການຫລິ້ນກິລາ, ນອກເຫນືອຈາກນັ້ນກໍຄືຄວາມປະຫມາດໃນການປະຕິບັດຕົວເອງ ຫລື ຈາກຄົນຮອບຂ້າງໃນຂະນະທີ່ຫລິ້ນກິລາຢູ່ ເຊິ່ງເປັນສິ່ງທີ່ຄວບຄຸມບໍ່ໄດ້ ຫລື ຄວບຄຸມໄດ້ຍາກທີ່ສຸດ
ຂອບໃຈຂໍ້ມູນດີດີຈາກເຟຈ: Lao Health Station “ສະຖານີສຸຂະພາບຂອງຄົນລາວ”
-----------------
Laos Update : ໃຫ້ທ່ານຫຼາຍກວ່າຂ່າວ
0 comments:
Post a Comment